วิธีสร้างปัญญาตามคำสอนของพระพุทธศาสนา คือ วิปัสสนา โดยเฉพาะทางสายเอกหรือสายเดียวที่ไปได้จนสามารถหลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏ หรือ"นิพพาน"นั้นเอง ก็คือ สติปัฏฐาน 4  ซึ่งมี4 ขั้นตอนคือ

1. จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือ การใช้สติ พิจารณากายให้รู้เท่าทันและเป็นปัจจุบัน

2. เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือ การใช้สติ พิจารณาสุข ทุกข์และไม่สุขไม่ทุกข์อย่างรู้เท่าทันและเป็นปัจจุบัน

3. จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือการใช้สติ พิจารณาอารมณ์ที่ถูกกระทบอย่างรู้เท่าทันและเป็นปัจจุบัน

4. ธรรมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือการใช้สติ พิจารณาว่าธรรมนั้นเป็นกุศลหรือไม่เป็นกุศลอย่างรู้เท่าทันและเป็นปัจจุบัน