กัลยาณมิตรธรรม ๗
กัลยาณมิตรธรรม คือ องค์คุณของกัลยาณมิตร หรือ คุณสมบัติของมิตรดีหรือมิตรแท้ คือท่านที่เราคบหรือเข้าหาแล้วจะเป็นเหตุให้เกิดความดีงามและความเจริญ ในที่นี้มุ่งเอามิตรประเภทครูหรือพี่เลี้ยงเป็นสำคัญ มี ๗ ประการ(พระพรหมคุณาภรณ์/ป.อ.ปยุตโต) ดังนี้
๑. ปิโย คือ ความน่ารัก ในฐานเป็นที่สบายใจและสนิทสนม ชวนให้อยากเข้าไปศึกษาไต่ถาม
๒. ครุ คือ ความน่าเคารพ ในฐานประพฤติสมควรแก่ฐานประพฤติควรแก่ฐานะ ให้เกิดความรู้สึกอุ่นใจ เป็นที่พึ่งได้ และปลอดภัย
๓. ภาวนีโย คือ ความน่าเจริญใจ หรือน่ายกย่อง ในฐานะทรงคุณคือความรู้และภูมิปัญญาแท้จริง ทั้งเป็นผู้ฝึกอบรมและปรับปรุงตนเองอยู่เสมอ ควรเอาอย่าง ทำให้ระลึกและเอ่ยอ้างด้วยซาบซึ้งภูมิใจ
๔. วตฺตา จ คือ การรู้จักพูดให้ได้ผล รู้จักชี้แจงให้เข้าใจ รู้ว่าเมื่อไรควรพุดอย่างไร คอยให้คำแนะนำว่ากล่าวตักเตือน เป็นที่ปรึกษาที่ดี
๕. วจนกฺขโม คือ ความรู้จักอดทนต่อถ้อยคำ คือ พร้อมที่จะรับฟังคำปรึกษา ซักถาม คำเสนอ และวิพากษ์วิจารณ์ อดทนฟังถ้อยคำได้ไม่เบื่อไม่ฉุนเฉียว
๖. คมฺภีรฺญจ กถํ กตฺตา คือ การแถลงเรื่องล้ำลึกได้ สามารถอธิบายเรื่องยุ่งยากซับซ้อนให้เข้าใจและให้เรียนรู้เรื่องราวที่ลึกซึ้งขึ้นไป
๗. โน จฏฺฐาเน นิโยชเย คือ ไม่ชักนำในอฐาน คือ ไม่แนะนำในเรื่องเหลวไหล หรือชักจูงไปในทางเสื่อมเสีย
อง.สตฺตก.๒๓/๓๔/๓๓
