ในสมัยพุทธกาลได้มีพราหมณ์ได้ทูลถามองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าว่า สาเหตุที่ทำให้พ่อค้ารวยคืออะไร? ซึ่งพระพุทธองค์ได้ทรงตรัสตอบว่า สาเหตุที่ทำให้พ่อค้ารวยมีอยู่๓ ประการ คือ ๑.มีจักขุ ๒.ธุรการงานดี ๓.มีผู้พอพึ่งพาอาศัยได้ ดังนี้
จากสมัยพุทธกาลจนกระทั่งถึงปัจจุบันมนุษย์เราได้ทำการค้าขายหรือทำธุรกิจสืบต่อๆกันมา ซึ่งก็จะพบว่าไม่ได้ประสบผลสำเร็จกันทุกคน มีเพียงบางคนหรือบางองค์กรเท่านั้นที่ประสบผลสำเร็จ ร่ำรวย อยู่รอด ยั่งยืนและเป็นเลิศได้ ทั้งนี้ก็เพราะว่าองค์กรที่สำเร็จเหล่านั้นได้กระทำตามวิธีการหรือวิถีทางที่พระพุทธองค์ได้ตรัสบอกไว้อย่างดี ถึงแม้ว่าท่านหรือองค์กรเหล่านั้นจะได้หรือไม่ได้นับถือพุทธศาสนาก็ตาม แต่จากการเรียนการศึกษาวิชาเศรษฐศาสตร์หรือการบริหารธุรกิจ ก็จะพบว่าได้ทำตามเหตุ๓ ประการอยู่แล้วนั้นเอง ดังนี้ ๑.การมีจักขุ ก็คือ การที่พ่อค้าหรือนักธุรกิจจะต้องมีวิสัยทัศน์(Vision)ที่ดีและยาวไกลมองเห็นว่าลูกค้าต้องการอะไร? เป็นต้น ๒.ธุรการงานดี คือ การที่จะต้องมีระบบและมีกระบวนการทำงานที่ดีมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลสามารถตอบสนองความพึงพอใจของลูกค้า ซึ่งก็คือความหมายของคำว่าคุณภาพ(Quality)นั่นเอง ซึ่งองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงสั่งสอนมาตั้งแต่สมัยพุทธกาลมาแล้วว่า อัตตานัง อุปมัง กะเร แปลว่า เอาใจเขามาใส่ใจเรานั่นเอง ๓.มีผู้พอพึ่งพาอาศัยได้ คือ ผู้ที่เกี่ยวข้องกับทุกๆส่วนของธุรกิจจะต้องพึ่งพาอาศัยหรือเป็นกัลยาณมิตรนั่นเอง ซึ่ง ภาษาทางการบริหารหรือภาษาธุรกิจก็คือผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย(Stakeholders)ทั้งหลาย เช่น ลูกค้า ผู้ถือหุ้น ผู้ส่งมอบ รัฐบาล ชุมชนๆหรือสังคม พนักงานและคู่ค้า เป็นต้น ซึ่งต้องเป็นคนดีซื่อสัตย์ต่อกันหรือเป็นกัลยาณมิตรต่อกันนั่นเอง ซึ่งแน่นอนว่า หากทำได้หรือบริหารจัดการได้ครบทั้ง๓ ข้อนี้ ผลที่จะตามมาก็คือธุรกิจจะประสบผลสำเร็จ อยู่รอดและยั่งยืนได้อย่างแน่นอน
จากประวัติศาสตร์ทั้งองค์กรธุรกิจของไทยและธุรกิจของต่างประเทศทั่วโลกที่มีความอยู่รอดและยั่งยืนยาวนานอยู่มาจนถึงรุ่นลูก หลาน เหลนและรุ่นต่อๆไป ล้วนได้ทำตามวิถีทางนี้แทบทั้งนั้น ซึ่งผู้เขียนได้ศึกษาและค้นคว้ามาจนสามารถสรุปได้ว่า การบริหารธุรกิจแบบนี้เป็นการบริหารวิถีพุทธ(Management Style Buddhist ;MSB) ซึ่งตรงกับการบริหารคุณภาพทั่วทั้งองค์กร(Total Quality Management;TQM)ที่มนุษยชาติได้ศึกษาค้นคว้าและปฏิบัติตามกันอย่างแพร่หลายอยู่ในโลกปัจจุบันนี้ ซึ่งจริงๆแล้วก็คือการที่พระพุทธองค์ได้ทรงสั่งสอนและให้คำตอบมาตั้งแต่สมัยพุทธกาลมาแล้วนั่นเอง และการบริหารวิถีพุทธ(MSB)หรือการบริหารคุณภาพทั่วทั้งองค์กร(TQM)นี้ ได้แพร่หลายไปทุกวงการไม่ใช่เฉพาะภาคธุรกิจเท่านั้นแต่ยังแพร่ขยายไปสู่ภาคที่ไม่ใช่ธุรกิจ เช่น ภาคราชการ ภาคประชาสังคม เป็นต้น ซึ่งก็เกิดผลดีตามมามากมาย คือ สร้างความพึงพอใจให้กับลูกค้าและผู้มารับบริการ ทำให้เกิดความเป็นเลิศ อยู่รอดและยั่งยืนได้เช่นกัน
